เมื่อเดือนที่ผ่านมาผมได้รับเชิญจากทางบริษัท SUPERNAP Thailand ผู้ดำเนินการศูนย์ข้อมูล SUPERNAP ระดับ Tier IV ที่มีผู้ใช้บริการหลายราย (multi-tenant) และรองรับการสื่อสารหลายช่องทาง (multi-carrier) รายเดียวในประเทศไทย จึงนำมาเล่าถึงกระบวนการทำงานที่ทาง SUPERNAP เล่าให้ฟังในการเยี่ยมชม
note: เนื่องจากเงื่อนไขการเยี่ยมชมมีกฎค่อนข้างมาก โดยเฉพาะการห้ามพกเครื่องมือสื่อสารตลอดการเยี่ยมชม ทำให้จำเป็นต้องใช้ภาพประกอบบทความเป็นภาพทางการจากทางบริษัททั้งหมด
SUPERNAP เป็นแบรนด์ของศูนย์ข้อมูลในสหรัฐฯ ดำเนินการโดยบริษัท Switch โดยเริ่มจากศูนย์ข้อมูลที่ซื้อมาจากบริษัท Enron ในปี 2002 และปรับปรุงจนให้บริการเป็นศูนย์ข้อมูล SUPERNAP ในปี 2008
ระบบจ่ายไฟสามชุดแยกจากกัน
หลังคาสองชั้นที่ทางกันฝนและลมได้เท่ากันทั้งชั้นนอกชั้นใน
จุดเด่นที่สุดของศููนย์ข้อมูล SUPERNAP คือ การได้รับรองระดับ Tier IV ที่เป็นมาตรฐานการออกแบบและดำเนินการศูนย์ข้อมูลเพื่อให้แน่ใจว่าจะมีช่วงเวลาให้บริการไม่ได้ (downtime) ต่ำที่สุด เช่นระบบไฟฟ้าที่ต้องเป็น 2N+1 ป้องกันระบบไฟฟ้าล้มเหลว นอกจากการป้องกันตามปกติแล้ว SUPERNAP ยังเพิ่มแนวทางป้องกันปัญหาอีกหลายอย่าง เช่น การสร้างอาคารที่ทนต่อลมพายุได้ หรือการสร้างหลังคาสองชั้นที่เป็นหลังคาเต็มรูปแบบจริงๆ ไม่ใช่เพียงแค่ฝ้า ทำให้ต่อให้หลังคาชั้นนอกปลิวออกไปแล้ว หลังคาภายในก็ยังกันลมและฝนได้เหมือนเดิม โดยรวมแล้วทางบริษัทระบุว่าช่วงเวลาให้บริการ 18 ปี มีดาวน์ไทม์เพียงระดับนาโนวินาทีเท่านั้น
ลูกค้าส่วนมากของ SUPERNAP เป็นองค์กรขนาดใหญ่, สถาบันทางการเงิน, หรือผู้ให้บริการคลาวด์ เช่น AWS เองก็ใช้พื้นที่ศูนย์ข้อมูลของ SUPERNAP ด้วย อีกรายคือ eBay ที่ใช้พื้นที่มากจนร่วมกับ Switch สร้างศูนย์ข้อมูล SUPERNAP แบบใช้งานรายเดียว ขนาด 500MW โดยคาดว่าจะเปิดใช้งานช่วงปี 2020-2022
ในปี 2014 กองทุน ACDC ร่วมลงทุนกับ Switch ก่อตั้งบริษัท SUPERNAP International (เอาชื่อศูนย์ข้อมูลมาเป็นชื่อบริษัท) เพื่อเปิดบริการศูนย์ข้อมูล SUPERNAP นอกสหรัฐฯ โดยมีสิทธิ์ในการใช้เทคโนโลยีและสิทธิบัตรจาก Switch หลังจากนั้นก็ได้เลือกเปิดศูนย์ข้อมูลนอกสหรัฐฯ สองแห่งในอิตาลีและไทย
ตัวศูนย์ข้อมูล SUPERNAP ในไทยนั้นใช้พิมพ์เขียวมาจากศูนย์ข้อมูล SUPERNAP 9 ในลาสเวกัส แม้จะมีขนาดเล็กกว่า ตั้งอยู่ในนิคมอุตสาหกรรมเหมราช คุณ Sunita Bottse ผู้จัดการใหญ่ของ SUPERNAP Thailand ระบุว่าเลือกที่นี่เพราะห่างจากจุดไฟเบอร์ขึ้นบกเพียง 27 กิโลเมตร, ตัวที่ดินสูงกว่าระดับน้ำทะเลเกิน 100 เมตรค่อนข้างปลอดภัยจากน้ำท่วม, และใกล้กับเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก (EEC)
เช่นเดียวกับศูนย์ข้อมูล SUPERNAP อื่น ศูนย์นี้ระบบไฟฟ้า 3 ชุดแยกจากกัน แสดงอุปกรณ์แยกชัดเจนด้วยสี น้ำเงิน, แดง, เทา ขณะที่การสื่อสารมีการเชื่อมต่อไฟเบอร์จากผู้ให้บริการ 8 รายในไทย ตัวไฟเบอร์นั้นลากเข้ามายังศูนย์ข้อมูลสองเส้นทางทั้งด้านหน้าและด้านหลัง
ภาพตู้แรคใน SUPERNAP จะเห็นว่าด้านหลังตู้ถูกปิด เพื่อเป็นท่อนำลมร้อนขึ้นสู่ฝ้าอาคาร
ตัวอาคารตอนนี้มีอาคารเดียว ภายในแบ่งเป็นสองเซกเตอร์ และยังเปิดใช้เซกเตอร์เดียวในช่วงแรก แต่ที่ดินทั้งหมดเตรียมไว้สำหรับ 3 อาคาร รวม 6 เซกเตอร์ ตอนนี้ทั้งศูนย์มีความสามารถรับอุปกรณ์ใช้พลังงานรวม 20 เมกกะวัตต์ และจ่ายไฟได้ 33 กิโลวัตต์ต่อตู้แรค นับว่าสูงที่สุดในไทย
ฝ้าอาคารด้านบนรับลมร้อนส่งไปยังระบบปรับอากาศ หลังคาที่เห็นในภาพเป็น "หลังคาล่าง" ที่ด้านบนมีหลังคาอีกชั้น
การออกแบบอย่างหนึ่งที่ SUPERNAP ใช้คือระบบจัดการความร้อน T-SCIF ที่แยกลมเย็นออกจากลมร้อนอย่างชัดเจน โดยลมร้อนจะถูกดูดออกจากหลังตู้แรคแล้วดึงขึ้นฝ้าอาคารทันที ก่อนจะเวียนกลับไปยังระบบทำความเย็น การออกแบบเช่นนี้ทำให้ทาง SUPERNAP ต้องรอลูกค้านำเครื่องมาติดตั้งจนเสร็จสิ้นเสียก่อน จากนั้นจึงดูว่ามีปริมาณความร้อนปล่อยออกมาระดับใด แล้วจึงแพ็กปิดหลังตู้ไปทั้งหมดเพื่อเป็นท่อนำความร้อนขึ้นไปยังฝ้า แนวทางออกแบบนี้ทำให้ SUPERNAP มีความแปลกอย่างหนึ่งคือ พื้นของศูนย์ข้อมูลไม่ได้เป็นพื้นยก (raised floor) ตามที่นิยมกัน
ผมเองได้รับคำเชิญจากทาง SUPERNAP ให้ไปเยี่ยมชมศูนย์ข้อมูล และพบว่าแม้จะเป็นคำเชิญแต่กระบวนการก็ค่อนข้างมากกว่าการไปทำข่าวตามปกติ โดยต้องส่งเอกสารยืนยันตัวตนและเซ็นสัญญาไม่เปิดเผยข้อมูลจำนวนหนึ่ง
เมื่อเดินทางไปถึง เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย (พกอาวุธ) จะมาเช็กชื่อทุกคนบนรถว่าตรงตามรายชื่อที่ได้รับมาหรือไม่ (ความรู้สึกเหมือนเด็กนักเรียน มีการขานชื่อ) ก่อนจะให้รถเข้าไปยังพื้นที่ทีละคัน หลังจากเข้าไปยังพื้นที่แล้ว ทุกคนต้องไปยืนหน้ากล้องวงจรปิด แสดงบัตรประชาชน และขานชื่อตัวเองให้เจ้าหน้าที่ในอาคารตรวจสอบ จึงเปิดให้เข้าไปรับบัตรผู้เยี่ยมชมได้
เมื่อก้าวเข้ามาในตัวอาคาร เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยจะแตะบัตรให้เข้าประตูหมุนไปทีละคน โดยห้องต่อจากนั้นคือห้อง man-trap ที่ทุกคนต้องยืนรออยู่ก่อน ก่อนที่เจ้าหน้าที่จะเปิดประตูให้เข้าไปยังส่วนสำนักงานอีกทีหนึ่ง
การเดินเยี่ยมชมในสำนักงานจะมีเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยประกบหน้าหลังตลอดเวลาการเยี่ยมชม ทุกคนต้องทิ้งโทรศัพท์มือถือและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เอาไว้ในส่วนสำนักงาน ไม่สามารถนำเข้าไปยังตัวศูนย์ข้อมูลได้ และการเยี่ยมชมศูนย์ข้อมูลมีเงื่อนไขเพิ่มเช่น ห้ามพิงกำแพง หรือแตะอุปกรณ์ใดๆ
ระหว่างที่คณะเดินไป ผมพบว่าเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยนั้นจะมาประจำคณะเยี่ยมชมถึง 3 คน คนหนึ่งเดินนำไปข้างหน้าเสมอ คนหนึ่งดูว่ามีใครทำอะไรผิดปกติหรือไม่ และอีกคนปิดท้ายคณะ กระบวนการรักษาความปลอดภัยที่เข้มงวดนี้เป็นประเด็นหนึ่งที่ SUPERNAP เชื่อว่าเหนือกว่าผู้ให้บริการรายอื่น เพราะเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยทั้งหมดเป็นพนักงานเต็มเวลาของบริษัท และส่วนมากเป็นทหารหรือตำรวจมาก่อน และก่อนจะเริ่มงานต้องไปฝึกอบรมกับทาง Switch
การไปเยี่ยมชมศูนย์ข้อมูลโดยปกติคงไม่ใช่เรื่องที่ทำกันบ่อยๆ นัก แต่คุณ Sunita ก็ระบุว่าผู้สนใจสามารถขอนัดเข้าไปเยี่ยมชมได้