Android One เป็นโครงการที่ Google แรกเริ่มเดิมทีตั้งใจสร้างขึ้นมาเพื่อเจาะตลาดสมาร์ทโฟนรุ่นเล็ก แต่ด้วยผลตอบรับที่ไม่ดีนัก ทำให้ Google มีการปรับเปลี่ยนเป้าหมายของโครงการไปมาพอสมควร จากเดิมที่เน้นขายมือถือรุ่นเล็กสำหรับผู้ที่ไม่เคยใช้สมาร์ทโฟนในประเทศกำลังพัฒนา กลายไปเป็นเน้นทำมือถือ Mid-range ที่เน้นเรื่องประสบการณ์ใช้งานแทน
ในบทความนี้ จะพาไปย้อนรอย Android One ตลอด 6 ปีที่ผ่านมา ว่ามีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้าง
โครงการ Android One ถูกพูดถึงครั้งแรกในงาน Google I/O เมื่อปี 2014 โดย Google จับมือกับเหล่า OEM สร้างสมาร์ทโฟน Android ที่จะได้รับอัพเดตซอฟแวร์โดยตรงจาก Google การันตีอยู่ที่ 2 ปี และจะกำหนดสเปกฮาร์ดแวร์บางอย่าง เพื่อให้ผู้ใช้ได้สมาร์ทโฟนที่มีคุณภาพ ในราคาจับที่ต้องได้
เดือนกันยายน Google เปิดตัวมือถือ Android One 3 รุ่นแรกในอินเดียคือ Micromax Canvas A1, Spice Dream UNO, Karbon Sparkle V ทั้งสามรุ่นเป็นสมาร์ทโฟนรุ่นเล็ก ราคาย่อมเยา โดยสาเหตุที่เลือกอินเดียเป็นประเทศแรก เพราะยังมีประชากรเพียง 10% เท่านั้นที่เข้าถึงสมาร์ทโฟน รวมถึงยังเป็นตลาดสมาร์ทโฟนขนาดใหญ่
ก่อนที่ช่วงสิ้นปีจะเปิดตัว Symphony Roar A50 ในบังกลาเทศอีกรุ่น สรุปคือในปี 2014 มีมือถือในโครงการทั้งหมด 4 รุ่น
ปี 2015 มือถือ Android One เริ่มขยายตลาดในหลายประเทศมากขึ้น มีการเปิดตัวมือถือ Android One ทั้งหมด 12 รุ่นใน 10 กว่าประเทศ
ช่วงต้นปีมีการเปิดตัวมือถือ Android One 3 รุ่นแรกในประเทศอินโดนีเซีย และอีก 2 รุ่นในฟิลิปปินส์ ทั้ง 5 รุ่นยังคงสเปคเดิมกับรุ่นเมื่อปีที่แล้ว แต่มาพร้อมกับ Android Lollipop รุ่นใหม่ ก่อนจะตามมาด้วย General Mobile 4G ในตุรกีช่วงกลางปี ก่อนจะปล่อยInfinix Mobile Hot 2 X510 ที่เป็น Android One รุ่นแรกที่วางขายในแอฟริกาและ i-mobile IQ II สมาร์ทโฟน Android One รุ่นแรกที่ขายในไทย
เดือนมิถุนายน 2015 นับเป็นเวลา 9 เดือนแล้วที่มือถือ Android One วางขายในอินเดีย แต่รายงานจากบริษัทวิจัย Convergent Catalyst เผยว่ากลับมียอดขายไม่ถึง 1 ล้านเครื่อง คิดเป็นส่วนแบ่งตลาดเพียง 2% - 2.5% เท่านั้น ซึ่งสาเหตุอาจเป็นเพราะช่องทางการขายที่ไม่สมเหตุสมผล (ต้องการเจาะผู้ที่ไม่มีอินเตอร์เน็ตแต่ขายออนไลน์เท่านั้น) อย่างไรก็ตาม Google ก็ยังยืนยันที่จะผลักดัน Android One ต่อไป
ปี 2016 มีมือถือ Android One เปิดตัวเพียง 2 รุ่น เริ่มจาก General Mobile 5 Plus ในตุรกีและ Sharp 507SH ในญี่ปุ่น
ไฮไลท์ของ Android One ปีนี้คือการปรับระดับสเปคให้ขยับขึ้นมาที่ Mid-Range มากขึ้น จากการปรับปรุงสเปคอย่างการขยายหน้าจอเป็น 5.5 นิ้ว (เดิมราว 4.5 นิ้ว) ใช้ชิปเซ็ตระดับสูงขึ้นอย่าง Snapdragon 617 (เดิมใช้ Mediatek ไม่ก็ Snapdragon 410)
Sharp 507SH ในญี่ปุ่น
ปีนี้ Google เริ่มได้แบรนด์สมาร์ทโฟนใหญ่ ๆ เข้าโครงการ Android One มากขึ้นอย่าง Motorola X4, HTC U11 life
ไฮไลท์ของปีนี้อยู่ที่การจับมือกับ Xiaomi เปิดตัว Mi A1 ที่เป็น Android One รุ่นแรกจากแบรนด์จีน วางขายใน 37 ประเทศใน 5 ทวีป นับเป็นครั้งแรกที่ Android One เข้าสู่ตลาดโลกผ่านแบรนด์ใหญ่
ปี 2017 ถือว่าเป็นปีที่ก้าวกระโดดของ Android One มีมือถือเปิดตัวในปีนี้ถึง 10 รุ่น และเป็นกลุ่ม Mid-range ถึง 3 รุ่น เรายังได้เห็นมือถือ Android One จากพาร์ทเนอร์รายใหญ่หลายราย ไม่ว่าจะเป็น Xiaomi, Motolora, HTC นอกจากนี้ Android One ก็เริ่มหันมาตีตลาดทั่วโลก หลังจากที่เน้นตีตลาดประเทศกำลังพัฒนามาตลอด 3 ปี (ไม่รวมญี่ปุ่น)
ในปีเดียวกันนี้ Google ก็เปิดตัว Android Go ซึ่งเป็นเวอร์ชั่นสำหรับ Android ราคาถูก หลังเริ่มขยับ Android One ขึ้นไปในระดับ Mid-range มาตั้งแต่ปีที่แล้วทำให้เหลือพื้นที่สำหรับสมาร์ทโฟนระดับล่างให้ Android Go เข้ามาเติมเต็มแทน ทั้งในแง่การตลาดและการปรับแต่งของ Go ที่เหมาะกับสมาร์ทโฟนสเปคต่ำมากกว่า
ปี 2018 นับเป็นอีกหนึ่งปีที่สำคัญสำหรับ Android One เพราะว่ามีสมาร์ทโฟนภายใต้โครงการปล่อยออกมาถึง 23 รุ่น มากที่สุดนับตั้งแต่เปิดโครงการนี้ ไฮไลต์สำคัญคือ Nokia 8 Sirocco ที่นับเป็นเรือธงรุ่นแรกภายใต้ Android One (Nokia 8 เวอร์ชันแรกเปิดตัวแบบไม่ได้อยู่ในโครงการ) โดย HMD Global ยังยืนยันว่าโทรศัพท์แอนดรอยด์หลังจากนี้ทั้งหมดจะเป็น Android One ทั้งหมด (ยกเว้นรุ่นเล็กที่เป็น Android Go)
ในช่วงกลางปี Xiaomi กลับมาอีกครั้งกับ Mi A2 สานต่อความสำเร็จจาก Mi A1 นอกจากนี้ยังปล่อยรุ่นเล็กอย่าง Mi A2 Lite ออกมาด้วย
หลังจากนั้น LG ก็ส่ง G7 One Android One รุ่นแรกของแบรนด์ ตามมาด้วย Motorola One และ Motorola One Power
ปี 2018 เป็นปีที่มีสมาร์ทโฟน Android One ปล่อยออกมามากที่สุด นอกจากนี้ เรายังได้เห็นระดับสเปคตั้งแต่รุ่นเล็กไปจนถึงเรือธง แสดงให้เห็นว่าทิศทางของ Android One ได้เปลี่ยนจากเจตนารมณ์เมื่อตอนเปิดตัวไปอย่างสิ้นเชิง
ในปี 2019 มีมือถือ Android One ปล่อยออกมาทั้งหมด 13 รุ่น โดยมีรุ่นเด่นๆ ดังนี้
ในช่วงต้นปี Nokia กลับมาอีกครั้งในงาน MWC 2019 รอบนี้เปิดตัวสมาร์ทโฟน Android One 3 รุ่นได้แก่ Nokia 3.2, Nokia 4.2 ทั้งสองรุ่นมาพร้อมปุ่มเรียก Google Assistant ด้านข้างเครื่อง และเรือธงรุ่นใหม่ล่าสุด Nokia 9 Pureview ที่มาพร้อมกับกล้องหลัง 5 ตัว รุ่นแรกของโลก
ในช่วงปลายปีก็มี Xiaomi Mi A3 ตามมาด้วย Mara Z สมาร์ทโฟนรุ่นแรกที่พัฒนาและผลิตในทวีปแอฟริกาที่รันระบบ Android One (Infinix Mobile Hot 2 X510 ก่อนหน้านี้เป็นแบรนด์ฮ่องกง)
ในปี 2019 มีมือถือ Android One ปล่อยออกมาน้อยลงจากปี 2018 อยู่มาก นอกจากนี้ Android One แทบทุกรุ่นก็มาจากแบรนด์ใหญ่ๆ มีเพียงรุ่นเดียวเท่านั้นที่มาจากแบรนด์ท้องถิ่น อย่างไรก็ตาม ในเดือนกุมภาพันธ์ Google เผยว่า Android One มีอัตราการเติบโต (นับตามจำนวน activation ของเครื่อง) อยู่ที่ 250% ต่อปี
ในปี 2020 ข่าวคราวของ Android One กลับเงียบหายไป นับตั้งแต่เดือนมกราคมมาจนถึงเดือนมิถุนายน 2020 มีมือถือ Android One ออกมาเพียง 3 รุ่นเท่านั้น ประกอบไปด้วย Nokia 8.3, Nokia 5.3 และ Motorola Moto G Pro ทั้งสามรุ่นสเปคค่อนข้างคล้ายกัน มีเพียง Nokia 8.3 เท่านั้นใช้ชิป Snapdragon 765G รองรับ 5G ขณะที่ Xiaomi ยังไม่มีวี่แววปล่อย Mi A4 ออกมา
Android One ก็เหมือนกับหลาย ๆ โครงการที่มีสภาพลองผิดลองถูก ปรับเปลี่ยนเป้าหมายและสถานะไปตามสภาพตลาด รวมถึงเสียงตอบรับจากพาร์ทเนอร์
อย่างไรก็ตามปฏิเสธไม่ได้ว่าโครงการนี้ไม่ค่อยประสบความสำเร็จมากนัก (มี Nokia แบรนด์เดียวเท่านั้นที่ใช้ Android One อย่างจริงจังในทุกรุ่น) และแม้ปีนี้จะผ่านไปครึ่งปี แต่การที่มี Android One ออกมาเพียง 3 รุ่น เทียบกับช่วง 2018-2019 ที่พีค ๆ ครึ่งปีแรกที่ออกมา 9 และ 6 รุ่นตามลำดับ อาจเป็นภาพสะท้อนว่าถึงขาลงของ Android One แล้วก็ได้ (แม้จะไม่ได้ขึ้นสูงแต่แรกก็ตาม)
บทความต่อไป ผู้เขียนจะวิเคราะห์และพยายามหาคำตอบว่าทำไม Android One ถึงไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร