คอมเมนต์ยาวไปหน่อย ก็เลยได้รับคำร้องขอให้เขียนเป็นบทวิเคราะห์ไปเสียให้จบๆ ไป
บทวิเคราะห์นี้จะมุ่งเน้นตอบคำถามว่า เหตุใดโนเกียจึงตัดสินใจเลือก Windows Phone ในปี 2011 และไม่ทำ Android เลยหลังการตัดสินใจนั้นจนกระทั่งปัจจุบัน คำถามว่าทำไมไม่ทำ Android ก่อนหน้า 2011 นั้นไม่ได้รวมอยู่ในบทวิเคราะห์นี้
กำไรของโนเกียนั้นเริ่มลดลงครั้งแรกในปี 2007 หลังจากแอปเปิลเปิดตัว iPhone แล้วก็ทรุดหนักลงอย่างต่อเนื่อง พอย่างเข้าสิ้นปี 2010 กำไรของโนเกียก็ลดลงไปกว่า 30% เมื่อเทียบจากจุดสูงสุด จนในเดือนกุมภาพันธ์ 2011 Stephen Elop ก็เข้ารับตำแหน่งซีอีโอของโนเกีย
Elop ออกเอกสารภายในฉบับหนึ่ง หลังรับตำแหน่ง ใจความสำคัญบางส่วนจากเอกสารนั้นคือ
โนเกียต้องเลือกว่าจะสร้างแพลตฟอร์ม หรือจะเข้าร่วมแพลตฟอร์มอื่นๆที่มีอยู่แล้ว (ดูฉบับเต็มที่ Engadget)
อีกเดือนถัดมา โนเกียก็เซ็นสัญญาพันธมิตรกับไมโครซอฟท์
คำถามแรกที่ต้องถาม ณ จุดนี้ คือสถานการณ์เงินโนเกียเป็นอย่างไร?
Bloomberg รายงานว่าในไตรมาสแรก ส่วนแบ่งการตลาดของโนเกียลดจาก 41% เหลือ 26% เงินสดรับจากการดำเนินงานลดจาก 1,181 ล้านยูโรเหลือเพียง 182 ล้านยูโร และผลประกอบการดำเนินงาน (operation profit) อยู่ที่ -173 ล้านยูโร
เห็นได้ชัดว่า แม้ภายนอกยักษ์ใหญ่จากฟินแลนด์ยังไม่ออกอาการ แท้จริงเมาหมัดและออกอาการเป๋แล้ว
Elop เขียนในแถลงการณ์ฉบับเดียวกันว่า "เราอยู่บนฐานที่ไฟกำลังไหม้" เงินสดโนเกียไหลออกไม่หยุด โนเกียไม่เหลือเงินสำหรับลงทุนอะไรอีกแล้วนอกจากเก็บไว้ เพื่อให้ธุรกิจเดินไปได้ "วันต่อวัน"
ดูตรงนี้อีกที เราน่าจะเห็นได้ตรงกันว่า ไม่ว่าโนเกียจะเลือกทางไหน (Android vs Windows Phone) ฐานะการเงินของโนเกียน่าจะไม่เปลี่ยนไป เพราะโนเกียก็คงไม่มีทางออกมือถือใหม่ได้ในระหว่างหกเดือนนั้น ผลที่ออกมาจริงๆ คือเข้าไตรมาส 2 ปี 2011 โนเกียรายงานผลขาดทุน 384 ล้านยูโร, เดือน 6 โนเกียปลดพนักงาน Symbian, เดือน 9 ปิดโรงงานในโรมาเนีย, พอตกสิ้นปี โนเกียประกาศขายสำนักงานใหญ่เอาเงินมาหมุน
สิ่งหนึ่งที่ยืนยันความย่ำแย่นี้ได้ คือแผนผังภายในเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงการลงทุนของโนเกียเองที่แสดงให้เห็นชัดถึงการลดการลงทุนและโฟกัสมากขึ้น
ทางเลือกของ โนเกียจึงชัดเจนว่าเอาเงินมาก่อนเพื่อให้บริษัทยังรอดได้ต่อไป โฟกัสทรัพยากรทั้งหมดที่เหลือ สร้างมือถือรุ่นเดียวให้ดี เลิกกั๊กสเปก และเลิกกั๊กทีมพัฒนาไปทำอย่างอื่น
คำถามถัดมาคือเลือกอะไร?
โนเกียมีทางเลือกหลักๆ คือ
1) ปั้นแพลตฟอร์มตัวเอง
ในทางเลือกนี้ โนเกียต้องเร่งพัฒนาทั้ง MeeGo และ Symbian รวมไปถึงสร้าง ecosystem ที่ตัวเองไม่เคยมี และก็ยังมีปัญหาว่าโนเกียมีทรัพยากรไม่พอ
เราเห็นข่าวไมโครซอฟท์จ้างบริษัทอื่นทำแอพขึ้น Windows Store เป็นระยะๆ หรือแม้แต่โครงการรับประกันรายได้นักพัฒนา ของพวกนี้เป็นความฟุ่มเฟือยที่โนเกียในสภาพตกอับไม่มีทางทำได้ นี่เป็นสิ่งหนึ่งที่แทบจะเรียกว่าปิดประตูใส่หน้า MeeGo และ Symbian ไปเลยโดยปริยาย
2) Android หรือ Windows Phone
ตรงนี้เป็นหัวใจสำคัญ เราคงยอมรับได้ตรงกันว่า OS มือถือมีสองรายแรกยึดหัวหาดไว้แข็งแกร่งมากอยู่แล้ว ขั้วที่สามรอดยาก ขั้วที่สี่แทบไม่เหลือโอกาสรอด ถ้าโนเกียหนุน WP, WP จะมีโอกาสเป็นขั้วที่สาม ถ้าโนเกียหนุน MeeGo หรือ Symbian แปลว่าในทั้งสามตัว MeeGo, Symbian และ WP จะเหลือรอดแค่ตัวเดียว หรือไม่ก็ตายทั้งหมด
ถ้าโนเกียไปกูเกิล กูเกิลก็คงไม่ดูดำดูดีมากนัก เพราะ Android ยืนเองได้แล้ว กูเกิลไม่ได้อยู่ในสถานะที่ต้องง้อโนเกีย
ส่วน MeeGo กับ Symbian โนเกียต้องดันเองหมด และต้องสู้กับ Android/iOS ด้วย
ในทางกลับกัน ไมโครซอฟท์เหมือนอยู่กลางทะเลทราย ไมโครซอฟท์ง้อโนเกียมาก โนเกียไม่ช่วย WP ตายแน่ ไมโครซอฟท์มีเงิน มีวิศวกร มีทุกอย่างยกเว้นคนทำมือถือ
ข้อดีในการทำ Windows Phone เหนือกว่า Android ก็คือถ้าเราสมมุติว่าโนเกียไม่รู้เรื่อง OS อะไรเลย นับแต่เซ็นว่าจะใช้ WP ในเดือนมีนาคม 2011 จากนั้นโนเกียปล่อย Lumia ตัวแรก ใน 6 เดือนถัดมา สมมติต่อไปอีกว่าโนเกียจะใช้เวลาเท่าๆ กันในการทำ Lumia on Android
จุดแตกต่างคือ ในขณะที่ Lumia WP ไม่มีคู่แข่งเลย ทุกรายมีความรู้เท่ากัน เริ่มจากศูนย์เหมือนกัน แต่ Lumia on Android จะลำบากกว่ามาก เมื่อ Samsung/HTC และคู่แข่งทุกรายทำขายมาตั้งแต่ 2009 โนเกียจะมีเวลาแค่ 6 เดือน ทำโทรศัพท์ Android ให้แข่งขันได้ ในโอเอสที่คนอื่นมีประสบการณ์ทำมาก่อนแล้ว 3 ปี! และพลาดไม่ได้เลย ถ้ายังขายไม่ออกอีกก็คงต้องปิดบริษัท
Elop แถลงออกมาเร็วๆ นี้เองว่า โนเกียไม่มีที่ยืนในตลาด Android เพราะเขาไม่สามารถสร้างความแตกต่างจากคู่แข่ง (differentiate) ในระยะเวลาสั้นๆ ได้ ในขณะที่ WP มันแตกต่างด้วยตัวของมันเอง
3) ทำไมต้องเป็น WP เพียงอย่างเดียว?
ข้อนี้น่าจะเป็นคำถามคาใจ และน่าจะเป็นหนึ่งในคำถามที่เราต้องเดาเพราะคงไม่มีใครแถลงตรงๆ ผมประเมินคำตอบของคำถามข้อนี้ว่า
ดังนั้นดีล WP ไม่ใช่ดีลหอมหวานสำหรับโนเกีย มันเป็นดีลที่ "เสี่ยงน้อยที่สุด" ของบริษัทที่ไม่เหลือเงินจะเสี่ยงต่างหากดีลนี้ ฟื้นโนเกียมายิ่งใหญ่ไม่ได้ แต่ไม่ตาย ยังอยู่ได้
ความผิดพลาดของโนเกียคือไม่ทำ Android ในปี 2009-2010 แต่ดีล WP ใน 2011 ผมคิดว่าเขาตัดสินใจถูกต้อง เพราะมันช้าเกินกว่าจะไปวิ่งไล่รถที่ออกไปแล้ว โนเกียต้องเลือกรถคันใหม่ ที่อาจไม่เร็วเท่าของเก่า ไม่ใช่เพ้อฝันว่าจะวิ่งตามรถคันเก่าทัน
โนเกียอาจกลับมาทำ Andriod หลังจากสัญญา 5 ปีกับไมโครซอฟท์หมดลง หรืออาจหันไปหาแพลตฟอร์มอื่นๆ หลังกระแสเงินสดเข้าที่ ซึ่งก็น่าจะเป็น Asha Platform
อ้างอิง