แนวคิดธุรกิจแบบ Sharing Economy กำลังเบ่งบานบนโลกออนไลน์ ใครมีทรัพยากรอะไรก็นำมาแลกเปลี่ยนกันบนนี้โดยไม่ต้องพึ่งพาระบบซื้อ-ขาย-เช่าแบบเดิม ไม่ว่าจะเป็นระบบขนส่งโดย Uber, จ้างคนช่วยงานกับ TaskRabbit หรือการเช่าห้องพักทั่วโลกซึ่งผู้คนทั่วไปนำมาปล่อยเช่ากับ Airbnb เรามาอัพเดตเรื่องราวชีวิตของสตาร์ตอัพรายนี้กัน
Airbnb ทำตัวเป็นตัวกลางให้ผู้คนที่มีบ้าน ห้อง (และปราสาท) ที่ว่างอยู่ในทำเลต่างๆ ของโลกให้มาโพสต์ให้ข้อมูลและปล่อยเช่า ในขณะเดียวกันก็เป็นที่ที่นักท่องเที่ยวตามหาห้องพักที่ถูกใจโดยไม่มีข้อจำกัดเหมือนโรงแรม โฮสเทล และอาจจะได้ซึมซับวัฒนธรรมการเป็นอยู่ การใช้ชีวิตแบบออริจินัลอีกด้วย
การเรียกเก็บเงินจะมีระบบหลังบ้านของ Airbnb โดยรองรับทั้งบัตรเครดิต, เดบิต, PayPal, Alipay, Google Wallet และ Apple Pay แล้ว (สองแบบหลังใช้ได้เมื่อใช้งานผ่านแอพ) การชำระเงินจะมีค่าแปลงสกุลเงิน 3% และค่าบริการผู้เข้าพัก โดยขณะนี้มี FAQ ภาษาไทยให้เข้าไปสืบค้นค่อนข้างละเอียด
Airbnb (แอร์บีเอ็นบี) เรียกได้ว่าเป็นแพลตฟอร์มที่ต่อยอดบริการ Bed and Breakfast (ฺB'n'B; การเปิดบ้านส่วนตัวให้คนนอกเข้าพัก และใช้ชีวิตอยู่กับเจ้าของบ้าน และมีอาหารเช้าให้ทานร่วมกัน) ให้เกิดขึ้นทั่วโลก โดยฝีมือของผู้ก่อตั้ง 3 คน ประกอบด้วย Nathan Blecharczyk (CTO), Brian Chesky (CEO) และ Joe Gebbia (CPO)
จุดเริ่มต้นของสตาร์ตอัพอย่าง Airbnb ถูกเล่าขานกันมาด้วยอารมณ์ปริ่มแรงบันดาลใจสอดไส้อารมณ์ขัน เรื่องเริ่มจากปี 2007 ขณะที่โจและไบรอันถังแตก ไม่มีเงินจ่ายค่าห้องพักที่เขาอยู่ในย่านนคร San Francisco จึงปิ๊งไอเดียว่าจะแบ่งที่พักให้คนมาเช่าฟูกนอนเป่าลมสามหลังพร้อมเลี้ยงมื้อเช้า ด้วยการป่าวประกาศลงเว็บไซต์ พร้อมระบุแผนที่อย่างง่าย (airbedandbreakfast.com - เตียงลมและมื้อเช้า ปัจจุบันโดเมนนี้ชี้ไปยัง airbnb.com) ปรากฏว่ามีคนมาเช่าจริง
เมื่อมีจุดเริ่มต้น ก็มีการต่อยอด โจและไบรอันจึงชักชวน #มิตรสหายท่านหนึ่ง อย่าง นาธาน รูมเมทเก่าให้มาช่วยปั้นเว็บไซต์ขึ้นมา จึงเกิดโมเดล Airbnb ขึ้นในปี 2008 และเปิดตัวครั้งแรกในงาน SXSW (South by South West - งานประจำปีว่าด้วยภาพยนตร์, เพลง, นวัตกรรมเชิงเทคโนโลยี จัดทุกปี ณ เมือง Austin สหรัฐฯ) ทว่าผลตอบรับก็ยังไม่ดีนัก
สามหนุ่มยังไม่ย่อท้อ กระทั่งเกิดไอเดียใหม่ ในปี 2008 นั้นเป็นช่วงที่สหรัฐฯ อยู่ในช่วงแข่งขันกันหาเสียงเลือกตั้งประธานาธิบดีคนใหม่ระหว่าง Obama และ McCain Airbnb จึงขอเกาะกระแสนี้ด้วยการกว้านซื้อซีเรียลมาออกแบบใหม่แปะแบรนด์ Obama O's และ Cap'n McCains และขายในแบบลิมิเต็ดเอดิชั่น เพื่อระดมเงินทุนรอบใหม่มาปั้น Airbnb ให้เดินหน้าต่อ ปรากฏว่าขายของโอบาม่าหมด 500 กล่อง ในราคากล่องละ 40 ดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 1,300 บาท) ...ส่วนกล่อง McCain ที่เหลือ สามหนุ่มก็กินประทังชีวิตกันไป
ระหว่างที่ Airbnb กำลังเติบโต ช่วงปี 2010 ไบรอัน หนึ่งในผู้ร่วมก่อตั้งซึ่งเป็น CEO เคยทำถึงขั้นย้ายที่นอนไปเรื่อยๆ ทดลองพักตามบ้านกว่า 650 หลัง หลังละ 2-3 คืนรอบนคร San Francisco เพื่อทดลองใช้งานโมเดลธุรกิจของตนเอง
เมื่อไอเดียเริ่มเข้าท่า ก็เริ่มมีคนสนใจลงทุนด้วย เงินก้อนแรกหลังจากขายซีเรียลคือ 30,000 ดอลลาร์ จากกลุ่ม Y Combinator ของ Paul Graham แต่กว่าจะได้เงินทุนก้อนแรกจาก YC นี้ถือว่าหินใช่เล่น เพราะกว่าที่สามหนุ่มจะต้องอธิบายไอเดียให้ผู้ลงทุนเข้าใจนั้นลำบากเหลือแสน โดยเฉพาะอคติที่ว่า "อยู่ดีๆ จะให้คนแปลกหน้าเข้ามาอยู่ในบ้านด้วยเนี่ยนะ" หรือตอนที่จะขยายตลาดในนิวยอร์ก ก็ต้องไล่ตามหาห้องว่างมาเข้าระบบด้วยตัวเองอย่างขมีขมัน
การระดมทุนเข้า Airbnb ยังคงไหลเข้ามาหลังจากนั้นเรื่อยๆ ทั้ง 600,000 ดอลลาร์จาก Sequoia รวมกับอีกหลายรายซึ่งมี Aston Kutcher อยู่ในนั้นด้วยอีกกว่า 112 ล้านดอลลาร์ และอีก 200 ล้านดอลลาร์จากกลุ่มเดียวกันที่หนุน Facebook และ SpaceX จนทำให้ปัจจุบันจากข้อมูลปี 2014 Airbnb มีมูลค่ารวมกว่า 10,000 ล้านดอลลาร์ (10 billion) เข้าให้แล้ว
นอกจากเม็ดเงินลงทุนและมูลค่าบริษัท 7 ปีเศษที่ผ่านมา ตอนนี้สิ่งที่ Airbnb อวดอยู่คือตัวเลขของผู้เข้าพักซึ่งมีกว่า 25 ล้านราย เข้าพักในห้องกว่า 1 ล้านแห่ง ในกว่า 34,000 เมืองของ 190 ประเทศ (ส่วน 600+ ปราสาทนี่เราไม่แน่ใจ คือเป็นปราสาทจริงๆ ใช่ไหม?)
หลังจากได้ทุนสนับสนุนเข้ามา ปรากฏว่ารายได้ก็ยังไม่เข้าเป้านัก จนผู้ก่อตั้งพบว่า "ภาพถ่าย" ของสถานที่ต่างๆ ที่เจ้าของบ้านถ่ายขึ้นมาโพสต์นั้นดูแย่กว่าของจริง พวกเขาเลยลุยเดินเท้าถ่ายภาพห้องต่างๆ ในนครนิวยอร์กด้วยตนเอง จนผลตอบรับเริ่มดีขึ้น กลายเป็นเรื่องราวของการถ่ายภาพและการให้ข้อมูลของห้องพักเป็นสิ่งที่ Airbnb ให้ความสำคัญ ถึงขั้นที่ว่ารับสมัครช่างภาพฟรีแลนซ์ทั่วโลกเพื่อดูแลงานนี้
Airbnb ยังได้ต่อยอดและให้ความสำคัญกับภาพ แบรนด์ และคอนเทนต์มาร์เก็ตติ้งมากจนถึงขั้นออกแมกกาซีนชิคๆ อย่าง Pineapple ว่าด้วยเรื่องราวของประสบการณ์ผู้ใช้จากทั้งฝั่งผู้ให้เช่าและผู้เข้าพัก ฉบับล่าสุดคือ Winter 2014 วางจำหน่ายในราคาฉบับละ 12 ดอลลาร์ (ประมาณ 400 บาท) และวางในที่พักของ Airbnb ทั่วโลก
ทว่าก็มีเคสแย่ๆ เกิดขึ้นประปราย ทั้งบ้านไม่ตรงสเปก หรือผู้เข้าพักสร้างความเสียหาย (ซึ่งตรงนี้ Airbnb มีโปรแกรม Host Guarantee ประกันให้เจ้าของที่พักวงเงินสูงสุด 30 ล้านบาท ซึ่งรองรับในประเทศไทยแล้ว) รวมถึงมีปัญหาเดียวกับ Uber คือปัญหาการแย่งลูกค้าของระบบที่ให้บริการเดิม เคสนี้เหล่าโรงแรมนั่นเอง
ปัญหาเริ่มแดงขึ้นที่นิวยอร์คก่อน เริ่มที่ว่าทางการนิวยอร์คสั่งปรับเจ้าของอพาร์ทเมนต์แห่งหนึ่งเป็นเงินกว่า 2,400 ดอลลาร์ โทษฐานที่แบ่งพื้นที่ตัวเองให้คนอื่นเช่าในลักษณะของ Airbnb โดยผิดกฎหมายโรงแรมของเมือง (ห้ามเช่าระยะสั้นกว่า 29 วัน น้อยกว่านั้นให้เช่าโรงแรม) ในข่าวระบุว่าสตาร์ตอัพรายนี้กำลังผลักดันให้มีการแก้กฎหมายนี้อยู่ รวมถึงยังมีเรื่องของปัญหาภาษีที่ยังคำนวณไม่ถูกระหว่างบ้านที่ใช้พักอาศัยและส่วนที่ปล่อยให้เช่า ซึ่งกำลังเป็นประเด็นอยู่เช่นกัน
ระหว่างที่สืบค้นเรื่องราว Airbnb ไป ก็พบว่าสตาร์ตอัพรายนี้กำลังซุ่มสร้างแบรนด์โรงแรมเพื่อขอส่วนแบ่งรายได้จากธุรกิจท่องเที่ยวอีกทาง โดยในแพลนที่ผู้ก่อตั้งเปิดเผยกับ FastCo. คือจะรวบหัวหางธุรกิจการท่องเที่ยวแบบครบวงจรไม่ใช่เป็นแค่ตัวกลาง หากมีอะไรคืบหน้าจะมาอัพเดตกันใหม่ระลอกต่อไป
ยังไม่มีข้อสรุปให้กับสตาร์ตอัพรายนี้ มีแต่ความคืบหน้าที่เติบโตเป็นเงาสอดคล้องไปกับสไตล์การท่องเที่ยวแบบใหม่ที่มักมองหาตั๋วราคาถูก ที่พักราคาประหยัดของคนยุคใหม่ (ผนวกกับแรงยุของ "อาแปะ") เรามองว่า Airbnb ยังโตได้อีก หากสามารถควบคุมคุณภาพของห้องพักและความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนทั้งสองความต้องการนี้ได้ และมีการปรับปรุงตัวเองหรือตัวบทกฎหมายในบางท้องที่ให้สอดรับกัน ว่าแล้วก็เช็กวันลา หาตั๋วถูก แล้วก็กดจอง Airbnb ก่อนแล้วกัน