ลองนึกภาพ จู่ๆ คุณก็อยากทำอาหาร อยากแสดงฝีมือเอาใจเจ้ากวางน้อยกับไม้แขวนเสื้อในมือ ทว่าขี้เกียจออกไปหาวัตถุดิบตามตลาดสด
ตอนนี้โลกเรามีอีคอมเมิร์ซแบบใหม่อย่าง Instacart เป็นระบบรับฝากซื้อของชำ (grocery) ไปส่งถึงบ้านภายในหนึ่งชั่วโมง แถมไม่สดมีคืนเงิน ที่บอกว่าเป็นระบบฝากซื้อเพราะโมเดลนี้ไม่มีสต๊อกของ แล้วเขาบริหารจัดการอย่างไร วันนี้ Blognone มีเรื่องราวของสตาร์ตอัพรายนี้มาฝากกัน
Instacart เริ่มก่อตั้งเมื่อปี 2012 ในซานฟรานซิสโกโดยฝีมือ Apoorva Mehta อดีตพนักงานของ Amazon ร่วมก่อตั้งกับ Brandon Leonardo จาก Pictacular แดชบอร์ดดูสถิติอินสตาแกรม และ Max Mullen อดีตหัวหน้าฝ่ายบริการลูกค้าที่ Schematic อินเทอแรคทีฟเอเจนซี่ (ซึ่งโดน WPP ซื้อกิจการภายหลัง) ทั้งสามคิดค้นวิธีการจับจ่ายสินค้าออนไลน์แบบใหม่มุ่งเน้นที่ความไวในการจัดส่งภายในหนึ่งชั่วโมง โฟกัสที่ของสดและสินค้าจำเป็นในครัวเรือน จนถึงขั้นที่ว่าถ้าสินค้าที่ได้รับถึงมือด้อยคุณภาพ Instacart พร้อมคืนเงิน
ผู้ก่อตั้ง Brandon Leonardo, Max Mullen และ Apoorva Mehta จากซ้ายไปขวา
Instacart เป็นเว็บไซต์และแอพบน iOS และ Android ให้ผู้คนที่ต้องการสินค้าต่างๆ ในละแวกของตน มีสินค้าเป็นแคตตาล็อกจากร้านขายของในสหรัฐ อาทิ Safeway, Whole Food, Super Fresh หรือเชนสโตร์รายใหญ่อย่าง Costco และล่าสุดก็จับมือกับห้าง Target เพื่อต่อกรกับ Amazon Fresh
เหล่า Personal Shopper กับยูนิฟอร์มและถุงในมือ เจ้ากระเป๋า Instacart tote bag เป็นอีกหนึ่งของพรีเมี่ยมที่ลูกค้าจะได้รับไว้ใส่ของ ไม่ต้องส่งคืน Personal Shopper แต่ถ้าถุงหมดแล้วใช้ถุงอื่น Instacart จะดูแลค่าถุงให้
Instacart บน iOS
พอผู้ใช้เลือกของที่ต้องการ จากร้านเดียวหรือหลายๆ ร้านก็ได้ จากนั้นจ่ายเงินผ่านบัตรเครดิต เดบิต หรือ Apple Pay ตัวแอพก็จะจัดรายการสั่งซื้อนี้ไปให้ “Personal Shopper” ซึ่งเป็นคนจริงๆ ในท้องที่ของคุณที่รับงานนี้เป็นพาร์ทไทม์ (หรือฟูลไทม์) ออกไปซื้อของให้คุณและนำส่งให้คุณ มีเวลาทำการ 9 โมงเช้า ถึงเที่ยงคืนทุกวัน ระยะเวลาการส่งสามารถกำหนดได้ว่าจะให้ส่งของได้เมื่อไร ซึ่งออเดอร์สั่งซื้อของที่เร็วสุดคือ 12 นาที
โพยสูตรอาหาร พร้อมภาพประกอบ ขั้นตอน และเครื่องปรุงที่กดสั่งซื้อได้เลย
ไม่ใช่แค่ขายของอย่างเดียว คอนเทนต์ที่น่าสนใจของ Instacart ส่วนหนึ่งคือมีเซคชั่น Recipes & List มีสูตรอาหารน่าทำรับประทาน พร้อมปุ่มกดคลิกสั่งซื้อได้ทันที เรียกว่าเรียกออเดอร์ได้จากตรงนี้เป็นเรื่องเป็นราว
ตอนนี้ Instacart ให้บริการแล้วในบางเมืองและบางรัฐในสหรัฐอเมริกา ส่วนใหญ่จะกระจุกตัวในฝั่งตะวันตกและตะวันออกครับ ซึ่งเป้าหมายของเขาก็คือแผ่กระจายให้ได้ทั้งประเทศ อยากรู้ว่าเมืองไหนมี Instacart หรือยัง ก็นำ Zip Code ไปเช็กได้เลย
การสั่งซื้อของผ่าน Instacart จะคิดค่าส่ง โดยมียอดซื้อหรือราคาสินค้าขั้นต่ำที่ 10 เหรียญสหรัฐฯ (ขอย่อเป็น USD) แบ่งเป็นค่าส่งดังนี้
เรื่องของราคาสินค้า Instacart แจ้งใน Help Center ว่าราคาสินค้าจะตรงกับราคาบนเชลฟ์จริงๆ แต่ในบางกรณี Instacart ก็จะกำหนดราคาเอง (mark-up price) เพื่อนำส่วนต่างไปให้ Personal Shopper ขึ้นอยู่กับระยะทางของผู้ใช้ ระยะทางไปยังร้าน และสภาพอากาศ การจราจร จะนำมาคิดคำนวณหมด หรือสินค้าใดที่คนต้องการมาก ราคาก็จะสูงขึ้น (ตามคำอธิบายใน Busy Pricing) แบบกฎอุปสงค์-อุปทาน เช่น ช่วงวาเลนไทน์ ดอกไม้ก็จะราคาแพงกว่าปกติ คุณจะรู้ราคาที่ต้องจ่ายจริงๆ รวมค่าบริการในหน้าแอพนั้นเลย
ตะกร้าสินค้า คิดราคาตาม Zip Code ที่กรอก
ถ้ามองในมุมของคนอยากเป็น Personal Shopper ในหน้า Become A Personal Shopper ก็มีข้อกำหนดว่าต้องอายุไม่ต่ำกว่า 21 ปี มีสมาร์ทโฟนรุ่นปัจจุบัน และหิ้วของได้ไม่ต่ำกว่า 30-40 ปอนด์ (ประมาณ 13-18 กิโลกรัม) ไม่ต้องมีรถก็ได้ ใครอยู่สหรัฐฯ อยากหาลำไพ่พิเศษก็ลองดูครับ ได้รายได้สูงสุด 25USD ต่อชั่วโมง (เยอะกว่าเรตขั้นต่ำเด็กไปเวิร์คแอนด์ทราเวลอีก!)
เรื่องปากท้องของ Personal Shopper ว่ากินดีอยู่ดีชีวิตเปลี่ยนแค่ไหน ก็มีส่วนของ Community ใน Instacart เล่าเรื่องราวของผู้คนรับหิ้วของอย่างเรื่องของ Adrian ชาวเม็กซิกันผู้มาประกอบอาชีพเชฟใน North Hollywood และรับอาชีพนี้เสริม เขาเล่าว่าเขาได้เห็น shopping list ของลูกค้าหลากหลายชนิด เปิดโลกชีวิตการทำอาหารของเขาให้ค้นพบว่าผู้คนมักซื้อวัตถุดิบอะไรที่ไหนกันบ้าง รังสรรค์เมนูใหม่ได้จากข้อมูลเหล่านี้ แถมงานก็ยืดหยุ่น จะเปิดแอพขึ้นมาทำเมื่อไรก็ได้
Instacart นับว่าเป็นอีกหนึ่งเทคสตาร์ตอัพเนื้อหอมที่มีนักลงทุนตบเท้าเข้าร่วมลงทุนแล้วกว่า 17 กลุ่ม เช่น Y Combinator, Sequoia Capital, Andreesen Horowitz เป็นต้น ได้รับทุนมาแล้วกว่า 275 ล้านเหรียญสหรัฐ รอบใหญ่สุดคือรอบล่าสุดเมื่อปีกลาย (ธันวาคม 2014) คือ 220 ล้านเหรียญฯ และซื้อแอพ Wedding Party มาอยู่ในสังกัดแล้ว ตามข้อมูลของ CrunchBase
Apoorva Mehta เคยเขียนเคล็ดลับการได้เป็นหนึ่งในบริษัทที่ Y Combinator (accelerator ที่เทคสตาร์ตอัพหมายปอง) ร่วมลงทุนไว้ใน TechCrunchเมื่อปี 2012 ว่าเขาทำอะไรบ้าง ใครสนใจลองไปต่อกันดูครับ ...วิธีการเชิงรุกใช้ได้
มีคนสงสัยว่า Instacart จะทำรายได้ได้จากตรงไหน กระทู้หนึ่งใน Quora สงสัยเกี่ยวกับประเด็นนี้ บ้างก็ยกบทวิเคราะห์ว่าจริงๆ ราคาสินค้าจะแพงกว่าไปซื้อหน้าร้านราว 20% เป็น mark-up price ที่คิดนอกเหนือค่าส่งว่าแพงไปไหม? บ้างก็บอกว่าดีกว่าเดินทางไปซื้อเอง
บ้างก็วิเคราะห์ว่า Instacart มีรายได้จากค่าคอมมิชชั่นจากร้านค้าปลีกที่ดีลด้วย (ร้านตั้งราคาขายให้ถูกกว่า Instacart มาตั้งราคา จึงได้ส่วนต่าง), ค่าสมัครสมาชิก Instacart Express รายปี และส่วนต่าง mark-up price ซึ่งกระทู้นี้ก็มี Max Mullen ผู้ร่วมก่อตั้งก็เข้าไปชี้แจงแบบกลางๆ ที่ไม่ได้ระบุตัวเลขอะไร
ถ้านับเฉพาะในสหรัฐ ธุรกิจอีคอมเมิร์ซของสดมีหลายราย ทั้ง Amazon Fresh, FreshDirect, Peapod, Postmates หรือ Happy Fresh บางเจ้าก็ลงทุนทำสโตร์ ดูแลการจัดส่งทุกอย่างเอง แต่ความแตกต่างของ Instacart คือเป็นอีกมิติของ sharing economy จับคู่คนทำงานให้อีกคน ขยายสเกลได้คล่องตัวกว่า เหมือน Uber ที่ทำบริการแท็กซี่ แต่ก็ไม่ได้มีรถเป็นของตัวเอง การร่วมมือกับห้างค้าปลีกก็ไม่ได้ไปล้มพวกเขาด้วยการสร้างสต๊อกเอง แต่เป็นการร่วมมือสร้างรายได้แบบวิน-วินมากกว่า หรือไม่อย่างไรลองอภิปรายกันดู
เทสโก้โลตัสขายของสดออนไลน์แล้วเช่นกัน
กระแสอีคอมเมิร์ซของสดแบบส่งทันใช้นี้บ้านเราเริ่มมี Tesco Lotus ขยับตัวแล้วด้วยการเปิดแผนกของสดและเบเกอรี่ในเว็บไซต์ของตน ส่งในพื้นที่ 7 จังหวัด ในเวลา 10.00 ถึง 22.00 น. หรือ Big C ของสดสุดที่สืบค้นเจอในหน้าเว็บไซต์คือไข่ ส่วนขนมปังและเบเกอรี่ก็เป็นพวกเค้กซองหรือแคร็กเกอร์ ส่วน Tops มีของสดบ้างแล้ว จัดส่งภายใน 24 ชั่วโมงในบางอำเภอของ 8 จังหวัด
ไอเดียแบบ Instacart ที่อาจใกล้เคียงกว่านี้ เราเริ่มเห็น HappyFresh สตาร์ตอัพจากอินโดนีเซียที่กำลังขยายมายังไทย ไต้หวัน และมาเลเซีย ส่งของสดผ่านมอเตอร์ไซค์ จ่ายเงินสดและคืนสืนค้าที่ปลายทางได้ มาดูกันว่าเทรนด์การช้อปของสดในบ้านเราจะเป็นอย่างไร ตอนนี้เราอาจสั่งพี่สุชาติ (พี่วินมอเตอร์ไซค์ในภาพยนตร์เรื่องฟรีแลนซ์ฯ) ให้ไปซื้อของตามลิสต์พลางๆ ก่อนแล้วกัน