รายงาน OLPC Country Meeting ระหว่างวันที่ 20 - 23 พ.ค. 2551 ที่ MIT โดยอาจารย์อานันท์ สีห์พิทักษ์เกียรติ ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และผู้ประสานงาน OLPC ประจำประเทศไทย ผมขอมาลงใน Blognone เนื่องจากเห็นว่ามีประโยชน์ต่อผู้อ่าน และให้รายละเอียดของ OLPC ในเชิงลึกครับ - mk
การประชุมครั้งนี้จัดขึ้นเพื่อ นำเสนอความคืบหน้าของโครงการโดย Nicholas Nigroponte และทีมงาน ตลอดจนเปิดโอกาสให้ตัวแทนประเทศต่างๆ ได้นำเสนอและแลกเปลี่ยนประสบการณ์ของตนเองแก่ประเทศอื่นๆ
วันแรกของงานจัดขึ้นเป็นกึ่งการประชาสัมพันธ์ จึงมีผู้เข้าร่วมเป็นจำนวนมาก จุดเด่นของวันอยู่รายงานความคืบหน้าที่นำเสนอโดย Nicholas Nigroponte ในช่วงเช้า และการเล่าสูกันฟังของตัวแทนจากเปรู และ อุรุกวัย ในฐานะที่เป็นสองประเทศแรกที่นำ OLPC ไปใช้ในระดับชาติ ส่วนอีกสามวันที่เหลือ เป็นการสัมมนาถึงความคืบหน้าเชิงเทคนิคของตัวเครื่อง และมีการพูดถึงการเรียนรู้อยู่บ้างแต่เป็นส่วนน้อย มีตัวแทนจากประเทศต่างๆ ที่กำลังทำโครงการนำร่องกับ OLPC มาเข้าร่วมประชุมประมาณ 50 คน
ความมั่นคงของ OLPC - Nicholas เปิดการสัมมนาด้วยการย้ำถึงปรัชญาของโครงการว่าให้ความสำคัญกับการศึกษาเป็นอันดับแรก การที่มีสมาชิกที่สำคัญหลายคนลาออก รวมทั้งการที่ตัวเขาเองหาคนมาทำหน้าที่ president ของ OLPC นั้น ไม่ได้เป็นเพราะ OLPC หันไปให้ความสำคัญกับอย่างอื่น OLPC ยังคงเป็น learning project ไม่ใช่ laptop project
Microsoft - Nicholas กล่าวเพียงสั้นๆ ว่า XO จะสามารถใช้ Windows XP ได้ในราคาเครื่องละ $3 โดยในเครื่องจะมีทั้ง Windows XP และ linux มาให้ซึ่งผู้ใช้สามารถเลือกได้ว่าจะใช้งานตัวใด (dual boot) Nicholas เชื่อว่าการที่ XO ใช้งาน Windows XP ได้จะช่วยให้ภาครัฐในหลายประเทศมั่นใจมากขึ้นที่จะลงทุนซื้อเครื่องมาใช้งาน แต่ผู้เขียนมีข้อสังเกตุคือ เมื่อใช้ Windows XP จะไม่สามารถใช้งาน Sugar ได้ ซึ่งจะทำให้ XO กลายเป็นเหมือนเครื่องคอมพิวเตอร์ทั่วไป (ที่ทำงานช้ามากๆ)
G1G1 - ทาง OLPC จะจัดทำโครงการ Give One Get One (G1G1) อีกครั้ง โดยจะเปิดโครงการประมาณเดือนสิงหาคม หรือ กันยายนเหมือนปีที่แล้ว แต่ปีนี้จะขยายโครงการไปยังยุโรปด้วย
XO 2.0 - Nicholas นำเสนอ concept ของเครื่อง XO รุ่นถัดไปซึ่งคาดว่าจะแล้วเสร็จในปี 2010 เครื่องจะมีลักษณะคล้ายหนังสือโดยมีหน้าจอสองด้าน หน้าจอจะเป็นแบบ multi-touch ซึ่งสามารถใช้งานเป็น keyboard ได้ ราคาของเครื่องจะอยู่ที่ $75 ซึ่งก็คงต้องติดตามกันต่อไปว่าเขาจะทำเสร็จได้ทันตามเวลาที่ว่าไว้ และด้วยราคาที่โฆษณานี้ได้หรือไม่
XO 2.0 จะเป็นเหมือนหนังสือมากขึ้น
หน้าจอทั้งสองจะใช้ระบบสัมผัส จึงสามารถใช้เป็นแป้นพิมพ์ได้ด้วย
[ ดูข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับ XO 2.0 ]
อุรุกวัย เป็นหนึ่งในสองประเทศแรกที่นำ OLPC มาใช้อย่างจริงจังในประเทศตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2550 และถือว่าเป็นประเทศที่ก้าวหน้าไปมากที่สุด ปัจจุบันได้แจกจ่าย XO ออกไปแล้วประมาณ 30,000 เครื่อง และ ณ เวลานี้เขากำลังแจกจ่ายเครื่อง XO โดยเฉลี่ยวันละ 1,300 เครื่องให้แก่โรงเรียนในประเทศ โดยคาดว่าจะแจกจ่าย XO ได้ประมาณ 220,000 เครื่องภายในสิ้นปี 2551 นี้ และคาดว่านักเรียนอายุระหว่าง 6-12 ปี และครูในทุกโรงเรียนจะได้รับ XO ภายในปีหน้า ซึ่งรวมเป็น 340,000 เครื่อง
อุรุกวัย มีทีมทำงานที่ค่อนข้างเข้มแข็ง เนื่องจากเป็นโครงการระดับชาติ จึงได้รับงบประมาณสนับสนุนที่ค่อนข้างดี
ประสบการณ์ของเขาที่เอามานำเสนอ ในความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน เป็นประสบการณ์ในด้านบวกที่คัดมาจากโครงการนำร่องที่จัดทำขึ้นตั้งแต่เดือน พ.ค. ปีที่แล้ว (2550) โดยไม่ได้พูดถึงปัญหามากนัก ซึ่งสรุปได้ตามนี้
การเตรียมครูเป็นส่งที่จำเป็น - การอบรมครูสามารถช่วยสร้างความั่นใจในการนำเครื่องไปใช้ในโรงเรียน ส่วนเรื่องทางเทคนิคนั้นส่วนใหญ่นักเรียนจะเป็นคนสอนครู
แรงต่อต้าน - แม้จะมีแรงต่อต้านอยู่บ้าง แต่สถานการณ์ดีขึ้นมาก เมื่อเครื่องไปถึงโรงเรียน และ ครูได้เห็นนักเรียนใช้งานเครื่อง XO อย่างมีความสุข
ความเปลี่ยนแปลงในโรงเรียน - โรงเรียนกลายเป็นศูนย์กลางของชุมชุน นักเรียนและผู้ปกครองมาที่โรงเรียนเพราะอยากจะใช้คอมพิวเตอร์ และ อยากจะใช้ internet นอกจากนั้นยังเห็นการทำงานร่วมกัน ระหว่างนักเรีบน ครู ผู้ปกครอง และผู้เกี่ยวข้องอื่นๆ ซึ่งเกิดขึ้นอย่างเป็นธรรมชาติ
กลุ่มอาสาสมัครเป็นสิ่งที่จำเป็น - การที่จะมีคนเพียงพอที่จะช่วยครูและนักเรียนเมื่อเขาต้องการได้นั้น จะต้องใช้คนในท้องที่ การจัดกลุ่มอาสานี้จะต้องทำอย่างเป็นระบบ มีวิธีบริหารได้จากส่วนกลาง แต่ก็ต้องแน่ใจว่าผลงานของอาสาสมัครเหล่านี้เป็นที่ประจักรด้วย
ข้อมูลทั่วไปของ อุรุกวัย
เปรูเป็นอีกประเทศที่จะแจกจ่าย XO ให้กับนักเรียนทุกคนในประเทศ แต่เปรูดูจะมีอุปสรรค์มากกว่าอุรุกวัย เนื่องจากจำนวนนักเรียนที่มากกว่า (7 ล้านคน เทียบกับ 3 แสนคน) ระบบการศึกษาที่อ่อนกว่า และ งบประมาณที่ดูคล้ายจะได้รับไม่เต็มที่เหมือนอุรุกวัย
เปรู คุ้นเคยกับการเรียนรู้ตามแนว Constructionism มาตั้งแต่ยุค 1980s และทางกระทรวงศึกษาฯ ได้แสดงความจำนงในการนำ XO มาใช้งานในโรงเรียนในช่วงปลายปี 2007
สาเหตุ ที่เปรูรับหลักการของ OLPC เนื่องจากการศึกษาในประเทศเปรูค่อนข้างอ่อนเอ (ในความเห็นของตัวแทนจากกระทรวงศึกษาที่มานำเสนอ) ประชากรส่วนใหญ่อยู่ในชุมชนห่างไกล นักเรียนจำนวนมากอยู่ไกลโรงเรียน (เช่น ต้องเดิน 4 กม เพื่อมาโรงเรียน) การศึกษาไม่ได้ตอบสนองความต้องการในท้องถิ่น (lots of "hows" but very little "whys") สัดส่วนของครูต่อนักเรียนค่อนข้างแย่ อุปกรณ์การเรียนการสอนแย่ แต่ที่สำคัญคือ อาชีพครูเป็นอาชีพที่ไม่ได้รับความเคารพนับถือนัก ถูกสังคมมองว่าเป็นอาชีพทางเลือกสุดท้าย
เนื่องจาก ปัญหาการศึกษาของเปรูเป็นเรื่องซับซ้อน เขาจึงใช้แนวคิด massive systematic change โดยเน้นการใช้เทคโนโลยีเป็นเครื่องมือ ซึ่งตรงกับแนวคิดของ Nicholas ที่เชื่อว่า เมื่อนักเรียนทุกคนมีเครื่องคอมพิวเตอร์ของตัวเอง จะสร้างแรงเปลี่ยนแปลงที่ใหญ่หลวงจนระบบการศึกษาเดิมจำเป็นต้องปรับตัวตาม
เปรู จะเริ่มแจกจ่าย XO ให้กับนักเรียนในระดับประถมศึกษาก่อน โดยคาดว่าจะสามารถแจกจ่ายได้ 1 ล้านเครื่องภายในปี 2551 นี้ โดยจะมีการอบรมครู (40 ชั่วโมง) และ จะจัดทำกลุ่มอาสาสมัครคล้ายกับ อุรุกวัย เพื่อเข้าไปยังหมู่บ้านและให้คำแนะนำกับครูและนักเรียนในระยะยาว
ผล ที่เกิดนั้นยังไม่ชัดเจนเพราะต้องเร็วเกินไป แต่เขาก็สังเกตุได้ทันทีว่า OLPC สร้างความปลี่ยนแปลงค่อนข้างมากทั้งในโรงเรียนและในชุมชุน นอกจากนั้นยังพบว่านักเรียนมาเรียนมากขึ้น และมีงานวิจัยที่วิเคราะห์ในเบื้องต้นพบว่า OLPC ช่วยให้นักเรียนอ่านและเขียนได้ดีขึ้นกว่าเดิม
โปรแกรม Sugar ยังมีการพัฒนาอยู่อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งส่วนประกอบอื่นๆ เช่น เครื่องแม่ข่าย และ โปรแกรมต่างๆ ที่สามารถนำมาใช้งาน โดยจะขอสรุปปสาระสำคัญดังต่อไปนี้
Sugar
การ พัฒนา Sugar ยังคงเดินหน้าต่อไปเรื่อยๆ โดยจะมีรุ่นใหม่ออกมาที่มีลักษณะต่างจากรุ่นปัจจุบันพอสมควร โดยขอสรุปประเด็นสำคัญดังต่อไปนี้
การสลับตำแหน่ง Activity List กับ Running Activity - ปัจจุบัน Activity ต่างๆ จะแสดงอยู่บริเวณขอบของจอภาพ และ activity ที่ใช้งานอยู่จะแสดงอยู่ในวงกลมล้อมรอบสัญลักษณ์ Xo กลางจอ แต่ Sugar รุ่นใหม่จะย้าย Activity มาวางไว้รอบสัญลักษณ์ XO และแสดง Activity ที่ใช้งานอยู่บนขอบของหน้าจอแทน
Sugar ในปัจจุบัน activity ต่างๆ ถูกวางไว้ที่ขอบล่างของจอ
Journal - มีการปรับปรุงและเพิ่มความสามารถ มากพอสมควร เช่น interaction view เพื่อดูว่าเด็กทำอะไรกับใคร, สามารถดูรายละเอียดของโครงการได้, สามารถเปลี่ยนชื่อชิ้นงาน, สามารถดู thumbnail, ค้นหาโครงงานได้ดีขึ้นเป็นต้น
Interaction View ใหม่ซึ่งสามารถใช้ดูได้ว่าเด็กทำกิจกรรมอะไรกับใคร
[ดูรายละเอียดของ Sugar ใหม่เพิ่มเติมได้ที่ [http://wiki.laptop.org/go/Designs](http://wiki.laptop.org/go/Designs) ]
อายุถ่านและการชาร์จไฟ
การใช้งาน
Solar Cell
แผง Solar Cell ขนาด 5 Watts เมื่อนำมาต่อเชื่อมกันเพื่อเพิ่มพลังงาน
การซ่อมบำรุง
โดยรวมแล้วเมื่อเครื่องมีปัญหาทางด้านฮาร์ดแวร์ เช่น จอเสีย, แป้นพิมพ์ขาด ทาง OLPC ไม่สามารถรับผิดชอบเปลี่ยน หรือส่งชิ้นส่วนมาให้ เพราะขายเครื่องในราคาต้นทุนอยู่แล้ว ดังนั้นประเทศต่างๆ จะต้องพึ่งตนเอง อย่างไรก็ตาม OLPC จะช่วยโดยการส่งเครื่องอะไหล่ไปให้เพิ่มเป็นจำนวน 1% ของยอดสั่ง เช่น ถ้าสั่ง 1,000 เครื่อง OLPC จะส่งเครื่องเพิ่มไปให้อีก 10 เครื่องเอาไว้เป็นอะไหล่และทดแทนเครื่องที่มีปัญหา
ในเมื่อ OLPC ไม่สามารถรับผิดชอบการซ่อมบำรุงเครื่อง เราจำต้องพึ่งตนเองโดยส่งเสริมการซ่อมบำรุงในหลายๆ ระดับ เช่น
ชิ้นส่วนที่มักจะเสียมีสองส่วนคือ หน้าจอ (แตก) และ แผงวงจรหลัก
ชิ้นส่วนที่จะเสื่อมตามเวลาและจะต้องเปลี่ยนในระยะเวลา 5 ปีคือ แป้นพิมพ์, ถ่าน, และ แผงไฟของหน้าจอ (LCD Backlight)
School Server
แม้ว่า XO สามารถเชื่อมต่อกันได้โดยตรงโดยไม่ต้องมีศูนย์กลาง ในทางปฏิบัติเมื่อมีเครื่องจำนวนมากๆ ทำงานร่วมกัน (มากกว่า 30 เครื่อง) การมีเครืืองคอมพิวเตอร์แม่ข่ายที่ช่วยกำกับการทำงานจะเป็นผลดีอย่างมาก หน้าที่หลักของเครื่องแม่ข่ายนี้คือ
เครื่อง แม่ข่ายนี้ยังอยู่ในขั้นตอนการออกแบบ และน่าจะใช้งานได้ดีประมาณปลายปี 2551 นี้ เราไม่จำเป็นต้องซื้อตัวเครื่องจาก OLPC เพราะเครื่องไม่ได้ต่างจากคอมพิวเตอร์ทั่วๆ ไป ดังนั้นการซื้อเครื่องที่หาได้ในประเทศแล้วมาติดตั้งโปรแกรมจาก OLPC อาจเป็นทางออกที่ดีและถูกกว่า
Spec ของเครื่องแม่ข่ายที่ OLPC แนะนำคือ