ข่าวใหญ่วันนี้คือธนาคารกสิกรไทย ประกาศตั้งบริษัทลูก กสิกร บิซิเนส-เทคโนโลยี กรุ๊ป หรือ KBTG (Kasikorn Business-Technology Group) โดยมีสำนักงานอยู่ที่เมืองทองธานี เพื่อรับมือความเปลี่ยนแปลงด้านเทคโนโลยีโดยเฉพาะ FinTech ที่กำลังถูกจับตามองอย่างมาก (จะเรียกว่า KBTG คือบริษัท FinTech ของกสิกรก็พอได้)
หลายคนอาจสงสัยว่าอะไรคือเหตุผลของการตั้ง KBTG กันแน่ ผมมีโอกาสสัมภาษณ์ คุณสมคิด จิรานันตรัตน์ รองประธาน KBTG (เราเคยสัมภาษณ์คุณสมคิดไปแล้วครั้งหนึ่ง ตอนที่ธนาคารกสิกรไทยปรับปรุงระบบไอทีครั้งใหญ่) ถึงที่มาที่ไปในเรื่องนี้
มาถึงวันนี้ ระบบธนาคารเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมเยอะมาก จากสองปัจจัยหลัก อย่างแรกคือเทคโนโลยีเปลี่ยน อย่างที่สองคือตัวผู้บริโภคเปลี่ยน
เราต้องย้อนกลับมาดูที่พื้นฐานว่า โดยทั่วไปแล้ว "บทบาท" หรือ "หน้าที่" ของธนาคารที่มีต่อสังคมคืออะไร ในมุมของผม ธนาคารมีหน้าที่ช่วยให้การไหลเวียนของเงินสะดวกขึ้น ช่วยให้เงินเคลื่อนไหวได้ดีขึ้น ธุรกิจเกิดธุรกรรมได้ง่ายขึ้น ผลโดยรวมคือช่วยให้เศรษฐกิจของประเทศเติบโต
ในยุคนี้ ยุคของ FinTech ผมคิดว่า "บทบาท" ของธนาคารยังเหมือนเดิม แต่ "วิธีการทำงาน" ของธนาคารเปลี่ยนไปจากเดิมมาก
ถ้าเราดูพัฒนาการของธนาคารในอดีต วิธีคิดของธนาคารคือตั้งสาขาให้มากที่สุด เพื่อให้เข้าถึงลูกค้าได้มากที่สุด ในอดีตเราเน้นขยายสาขาไปยังพื้นที่ที่ลูกค้าอยู่ ต่อมาพอเริ่มมีระบบเครือข่าย เราก็วางเครือข่ายเชื่อมต่อแต่ละสาขาด้วยกัน ธนาคารสามารถให้บริการข้ามสาขากันได้ ช่วงหลัง แม้ว่าเรามีพวก cyber-banking เข้ามา ช่วยให้ลูกค้าสะดวกยิ่งขึ้น แต่ก็ยังอยู่บนวิธีคิดแบบเดิมคือเว็บเป็นอีก channel หนึ่งที่เข้าถึงลูกค้า ภายใต้ mindset แบบเดิมว่าเราต้องดึงลูกค้ามาเราผ่านช่องทางใดช่องทางหนึ่ง
แต่เมื่อเทคโนโลยี mobile เข้ามา วิธีคิดตรงนี้ต้องเปลี่ยนใหม่หมด เพราะมือถือติดตัวกับลูกค้าตลอดเวลา แม้ตอนนี้ธนาคารยังมองว่า mobile-banking ยังเป็นอีกแค่ channel หนึ่งในการเข้าถึงลูกค้า แต่อนาคตมันจะไม่ใช่แค่นี้
สถิติของธนาคารกสิกร มีคนใช้ mobile-banking อยู่ประมาณ 3 ล้านคน อัตรา active ที่ 70% ถ้าวันไหนคนใช้เยอะๆ จำนวน transaction วิ่งผ่านแอพอาจมากถึง 5-7 ล้านครั้งต่อวัน เทียบกับค่าเฉลี่ยของธนาคารในต่างประเทศก็ถือว่าเยอะมาก
แต่เราก็ยังไม่พอใจ ทุกวันนี้เราพูดคำว่า mobile-first แต่ผมคิดว่าอีกไม่ช้า มันจะกลายเป็น mobile-only สำหรับลูกค้าบางกลุ่มด้วยซ้ำ
และตลาด mobile-only ไม่ใช่มีแต่ธนาคารที่เข้ามาทำ เพราะเราเห็นบริการการเงินผ่านมือถือ จากบริษัทที่ไม่ใช่ธนาคารเข้ามามากขึ้น เช่น Alipay, Apple Pay หรือบรรดาสตาร์ตอัพทั้งหลาย
ดังนั้นธนาคารไม่สามารถทำงานแบบเดิมๆ ได้เลย ธนาคารต้องปรับตัวเข้าสู่โลกดิจิทัล สิ่งที่ต้องทำมี 2 อย่าง
ปัจจัยสองข้อนี้ไม่สามารถทำได้ง่ายภายใต้โครงสร้างธนาคารเดิม นี่จึงเป็นสาเหตุที่ต้องตั้งบริษัท KBTG หรือ Kasikorn Business Technology Group ขึ้นมา
คำว่า Digital Mindset อธิบายง่ายๆ คือคิดแบบสตาร์ตอัพ ขั้นตอนต้องน้อย ทำงานเร็ว ยืดหยุ่น มีความคิดริเริ่มสูง
ส่วน Digital Capability เราเลือกเทคโนโลยีที่คิดว่าสำคัญมา 6 ประการ ถือเป็น priority สิ่งที่ KBTG ต้องรีบทำก่อน
เมื่อพูดเรื่อง FinTech หลายคนมักมองว่าบริษัทด้าน FinTech จะมาโค่นธนาคาร ซึ่งจริงๆ แล้วธนาคารต่างหากที่เป็นองค์ประกอบสำคัญของโลก FinTech เพราะธนาคารมีฐานลูกค้าขนาดใหญ่ ยังมีจุดแข็งเรื่องการประเมินความเสี่ยงที่บริษัทรายย่อยไม่มี คำถามคือทำอย่างไรธนาคารถึงจะอยู่ร่วมกับบริษัท FinTech ได้ สามารถผลักดันวิธีการใหม่ๆ ให้ประสบความสำเร็จได้
KBTG มองว่าเราเตรียมคนของเราให้พร้อมก็จริง แต่อยู่คนเดียวไม่ได้ เราต้องมีพาร์ทเนอร์ทางเทคโนโลยีเข้ามาช่วยด้วย ตัวเราเองต้องเป็นองค์กรที่เปิดรับไอเดียใหม่ๆ ทั้งจากคนข้างในเอง และจากคนข้างนอกด้วย
เรายังไม่ได้คิดถึงแผนเรื่อง acquisition หรือการซื้อกิจการ แต่มีงบประมาณเตรียมไว้สำหรับการทำ joint venture