บั๊กหนึ่งของ Ubuntu Intrepid ที่กล่าวถึงกันมากใน ubuntuclub คือเรื่องการป้อนภาษาไทยที่ไม่รับสระบน-ล่าง ความจริงเรื่องนี้เป็นปัญหาที่คาบเกี่ยวทั้งพฤติกรรมการใช้งานของผู้ใช้ ทั้งปัญหาของซอฟต์แวร์เองด้วย คำอธิบายปัญหาจึงมีทั้งสองส่วน
ก่อนอื่น ขอเริ่มจากเรื่องการป้อนข้อความภาษาไทยใน GTK+ ซึ่งรองรับภาษาไทยมานานแล้ว โดย GTK+ สามารถเปลี่ยนวิธีป้อนข้อความได้ขณะทำงาน โดยคลิกขวาที่บริเวณป้อนข้อความใด ๆ แล้วเลือกเมนู "วิธีป้อนข้อความ" (Input Methods) ก็จะสามารถเลือกวิธีป้อนข้อความภาษาต่าง ๆ ได้ ถ้าคุณเลือก "ไทย-ลาว" (Thai-Lao) หรือ "Thai (libthai)" ก็จะสามารถป้อนภาษาไทยได้โดยไม่ขึ้นกับโลแคลที่ใช้ พร้อมกับมีการตรวจแก้ลำดับการพิมพ์ให้ด้วย
หรือถ้าเลือก "X Input Method" ภายใต้โลแคลไทย ก็จะป้อนภาษาไทยแบบตรวจแก้ลำดับได้เช่นกัน โดยถ้าอยู่ในโลแคลอื่น ก็อาจป้อนได้หรือไม่ก็ได้ ขึ้นอยู่กับโลแคลเป็นกรณีไป ที่แน่ ๆ คือ จะไม่มีการตรวจแก้ลำดับการพิมพ์ในกรณีที่ป้อนได้
กล่าวคือ แม้คุณจะไม่ได้เข้าระบบด้วยวาระภาษาไทย คุณก็สามารถเลือกวิธีป้อนภาษาไทยได้เสมอ ด้วยเมนูคลิกขวา แล้วเลือก "ไทย-ลาว" (Thai-Lao) หรือ "Thai (libthai)"
ปัญหาที่พบกันคือ มันไม่ได้เลือกวิธีดังกล่าวไว้เป็นค่าปริยายตั้งแต่เปิดโปรแกรม ค่าปริยายนั้น จะขึ้นอยู่กับภาษาที่ใช้เข้าระบบ ถ้าเข้าระบบเป็นภาษาอังกฤษ ก็จะใช้วิธีป้อนของภาษาอังกฤษ แต่ถ้าเข้าระบบด้วยภาษาไทย ก็จะเลือกวิธีใดวิธีหนึ่งที่เหมาะกับภาษาไทยเป็นค่าปริยาย
ดังนั้น ถ้าคุณเข้าระบบด้วยภาษาไทย จะไม่มีปัญหาดังกล่าว แต่ถ้าเข้าระบบด้วยภาษาอังกฤษ ก็ต้องเข้าใจด้วยว่า จะเข้าสู่สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับภาษาอังกฤษ ไม่ใช่ภาษาไทย คุณต้องสั่งอะไรเพิ่มนิดหน่อยถ้าจะใช้ภาษาไทยในสภาพแวดล้อมดังกล่าว
นั่นคือส่วนของพฤติกรรมผู้ใช้ ทีนี้มาดูพฤติกรรมซอฟต์แวร์บ้าง
วิธีป้อนข้อความในสภาพแวดล้อมภาษาอังกฤษนั้น GTK+ ได้เตรียมไว้ให้ป้อนได้ครอบคลุมภาษาพอสมควร คือโดยหลักการแล้ว ผู้ใช้ควรสามารถป้อนภาษาไทยแบบไม่มีการตรวจแก้ลำดับได้
ปัญหาคือ ใน GTK+ 2.14 ได้เพิ่มการจัดการเกี่ยวกับการ compose อักขระ accent ต่าง ๆ ในภาษายุโรปเข้ามาด้วย แต่เงื่อนไขการตรวจสอบอักขระที่จะประกอบบนอักขระฐานนั้น ค่อนข้างกว้างเกินไป จนมากระทบภาษาอื่น ๆ รวมทั้งภาษาไทยด้วย ภาษาไทยจึงถูกบังคับให้ป้อนในแบบยุโรปโดยปริยาย โดยไม่มีข้อมูลรองรับอีกต่างหาก ปัญหานี้ กำลังอยู่ระหว่างแก้ไขที่ GNOME Bug #555000 (เลขสวยดีแฮะ) ซึ่งจะทัน Intrepid หรือไม่ ก็ขึ้นอยู่กับว่าบั๊กนั้นจะแก้ไขทันกำหนดหรือเปล่า และ Ubuntu จะปิด LP #273856 หรือเปล่า
ขณะนี้ ปัญหาถือว่ากำลังอยู่ระหว่างดำเนินการแล้ว คือนักพัฒนาได้มารับเรื่องและเสนอทางออกแล้ว สิ่งที่เราจะช่วยได้คงเป็นการทดสอบ รายงานผลตามสมควร แต่อย่าลืมว่า แก้แล้วก็แค่ทำให้ป้อนภาษาไทยแบบไม่มีการตรวจลำดับเท่านั้น ยังไม่ใช่การใช้ความสามารถเรื่องการป้อนภาษาไทยของ GTK+ อย่างเต็มที่
บั๊กนี้จะถือว่าร้ายแรงก็ได้ ไม่ร้ายแรงก็ได้ ขึ้นอยู่กับว่ากำลังพูดถึงผู้ใช้กลุ่มไหน ถ้าเป็นผู้ใช้ที่เข้าระบบด้วยภาษาไทย ก็ไม่มีปัญหาอะไร ถ้าเป็นผู้ใช้ที่เข้าระบบด้วยภาษาอังกฤษ แต่รู้จักวิธีเลือกวิธีป้อนภาษาไทย ไม่ว่าจะผ่านเมนูของ GTK+ หรือผ่านการตั้ง im-switch ก็เป็นปัญหาเล็กน้อย แต่ถ้าเป็นผู้ใช้ที่เข้าระบบด้วยภาษาอังกฤษโดยไม่ได้ทำอะไรเพิ่มเติมเลย ก็คงเป็นปัญหาร้ายแรง
เกี่ยวกับวิธีกำหนดค่าเพิ่มเติม ถ้าต้องการใช้ภาษาไทยในโปรแกรมโดยให้ UI เป็นภาษาอังกฤษ ขอแนะนำ 2 วิธี:
กำหนด LC_MESSAGES เป็น en_US.UTF-8 ไว้ อาจจะที่ /etc/environment หรือ export ใน ~/.xsessionrc ก็แล้วแต่ แล้วเลือกภาษาไทยขณะเข้าระบบ ถ้าไม่ชอบปฏิทินไทยด้วยก็กำหนด LC_TIME เพิ่ม
เข้าระบบเป็นภาษาอังกฤษตามเดิม แต่กำหนด im-switch ให้เลือกวิธีป้อนภาษาไทยโดยปริยาย
สามารถเปลี่ยน th-xim เป็นอย่างอื่นได้ เช่น
ดูค่าที่เป็นไปได้ทั้งหมดได้โดยสั่ง
im-switch -l
ถามผม ผมแนะนำว่าวิธีแรกง่ายที่สุดครับ
ที่มา: Theppitak's blog
Update (16:46): แก้เรื่องการกำหนด LC_MESSAGES แบบส่วนบุคคลจาก ~/.bashrc เป็น ~/.xsessionrc และเพิ่มเติมเรื่อง LC_TIME