Songbird เป็นโปรแกรมจัดการเพลงแบบเดียวกับ iTunes ที่ใช้เทคโนโลยีของ Mozilla คือเขียนส่วนติดต่อผู้ใช้ด้วย XUL แบบเดียวกับ Firefox และใช้ GStreamer (เฟรมเวิร์คมัลติมีเดียที่ GNOME ใช้) เป็นตัวเล่นเพลง ทั้งหมดเป็นโอเพนซอร์สและทำงานได้บน 3 ระบบปฏิบัติการหลัก
เมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา Songbird ได้ออกเวอร์ชัน 1.0 หลังจากที่พัฒนามาหลายปี มาดูรีวิวกันครับ
จากหน้าดาวน์โหลดของ Songbird มีให้ดาวน์โหลดทั้งบนวินโดวส์ แมค และลินุกซ์ (รวมถึงแบบ 64 บิตบนลินุกซ์ด้วย) แต่เนื่องจากผมทดสอบบน Ubuntu Intrepid เลยใช้แพกเกจที่นักพัฒนาภายนอกโครงการช่วยทำขึ้น (ดูใน Contributed Builds มีแพกเกจสำหรับ OpenSolaris, Mac PPC, Fedora และ Gentoo ebuild ด้วย)
วิธีการติดตั้งผมใช้ .deb จาก Getdeb.net โดยเลือกเป็น Intrepid แบบ 32 บิต (ถ้าใครยังใช้ Hardy ก็มีแพกเกจให้ดาวน์โหลดเช่นกัน) โหลดมาแล้วก็ดับเบิลคลิกเพื่อติดตั้งโปรแกรมตามปกติ
ไอคอนของ Songbird จะไปอยู่ในหมวด Sound & Video ดังเช่นโปรแกรมฟังเพลงตัวอื่นๆ เมื่อเรียกให้ Songbird ทำงานครั้งแรก ก็จะมีหน้าต่างมาถามว่าเราต้องการโหลด add-ons อะไรบ้าง
Songbird เตรียม Add-ons ไว้ให้เรา 5 ตัว ได้แก่
ไม่มีเหตุผลอะไรที่จะไม่ลองครับ สั่งดาวน์โหลดมาทั้งหมด เมื่อกระบวนการติดตั้ง Add-ons เสร็จเรียบร้อยแล้ว เราจะพบคำถามว่าต้องการนำเข้าเพลงจาก iTunes Library หรือไม่ เผอิญบนลินุกซ์ไม่มี iTunes ผมเลยข้ามการทดสอบนี้ไป แล้วใช้วิธีนำเข้าเพลงเอาเอง ซึ่งสามารถลากไฟล์มาใส่ได้โดยตรง
หน้าจอตั้งต้นของ Songbird (เมื่อลง Add-ons ชุดข้างต้นแล้ว) เป็นดังนี้
จะเห็นว่าหน้าตาคล้ายกับ iTunes เป็นอย่างมาก (โปรแกรมจัดการเพลงทำนองนี้คงมีหน้าตาต่างจากนี้ไม่ได้มากนัก แต่เปลี่ยนธีมได้นะ) สิ่งที่เปลี่ยนไปจาก iTunes ก็คือย้ายทูลบาร์ลงมาด้านล่าง มีช่องค้นหาแบบเดียวกับ Firefox อยู่มุมขวาบน และมีรายละเอียดของศิลปินของเพลงที่กำลังเล่นอยู่ แสดงขึ้นมาใต้รายการเพลง
ส่วนข้อมูลศิลปินนี้เป็นความสามารถของ mashTape โดยมันจะไปดึงข้อมูลที่เกี่ยวข้องจากอินเทอร์เน็ตมาแสดง ข้อมูลแบ่งเป็น 4 แบบ 4 แท็บ ได้แก่
ถ้าช่องมันเล็กอ่านไม่ถนัด เราก็สามารถขยายกรอบแสดงผลของ mashTape ขึ้นมาเต็มหน้าจอ บังส่วนรายการเพลงได้
เท่าที่ผมลองก็เป็นไปตามคาดคือ ถ้าเป็นศิลปินเพลงจากฝั่งตะวันตกที่มีชื่อเสียงหน่อย ข้อมูลจะครบถ้วนครบครัน แต่ในส่วนของรูปภาพหรือข่าวอาจจะมีมั่วๆ บ้าง ถ้าหากว่าชื่อศิลปินไปพ้องกับชื่อคนหรือชื่อสถานที่อื่นๆ (ที่เจอก็คือวง Travis ไปพ้องกับ Lake Travis ในสหรัฐ ทำให้มีรูปภาพทะเลสาบขึ้นมามากมาย)
แต่พอเป็นเพลงไทยก็จะเจออะไรแปลกๆ แบบนี้ครับ
สำหรับรายการฟีเจอร์ของ Songbird 1.0 แบบเต็มๆ อ่านได้จาก Songbird 1.0 is Here! หรือหน้า Features ซึ่งในเวอร์ชันนี้ก็ทำงานทั่วๆ ไปตามที่โปรแกรมประเภทนี้ควรจะทำได้
แต่ความน่าสนใจของ Songbird อยู่ที่อิสระในการปรับแต่ง เพราะว่าส่วนติดต่อผู้ใช้เขียนด้วย XUL ทำให้การสร้าง Add-ons แบบเดียวกับ Firefox ทำได้ง่ายมาก (และสามารถนำ Add-ons ของ Firefox มาใช้ได้ด้วยเช่นกัน)
นอกจากนี้ ข้อดีอีกอันของ Songbird คือมันมีเว็บเบราว์เซอร์ที่สมบูรณ์ในตัว (ใช้แทน Firefox ได้เลย มีแท็บให้ใช้ด้วยนะ) ทำให้กระบวนการค้นหา Add-ons จนถึงขั้นดาวน์โหลดและติดตั้ง สามารถทำได้ด้วยโปรแกรม Songbird เพียงตัวเดียว (เทียบกับ Thunderbird ที่ต้องเปิด Firefox ขึ้นมาดาวน์โหลดไฟล์)
ดูจากสองภาพด้านล่าง จะเห็นกระบวนการติดตั้ง Add-ons ที่คุ้นเคยจาก Firefox (ยังต้องปิดแล้วเปิดโปรแกรมใหม่อยู่ดี)
ปัจจุบันมี Add-ons ของ Songbird ให้เลือกเป็นจำนวนมาก และตัวโปรแกรม Songbird เองได้เตรียมพื้นที่สำหรับให้ Add-ons ได้แสดงฝีมือไว้ให้หลายจุด
ส่วนแรกคือวิธีการแสดงรายชื่อเพลง (ครึ่งบนของโปรแกรม) ซึ่ง Songbird เรียกมันว่า Media Views ถ้าใช้ Songbird รุ่นปกติที่ยังไม่ติดตั้งอะไรเพิ่ม จะมี Media Views มาให้สองแบบ คือ Filter Pane (แบบแยกหมวดตามชื่อศิลปิน ชื่ออัลบั้ม) และแบบ List (เรียงรายการเพลงทั้งหมดในไลบรารี ดูภาพประกอบ)
แต่เราสามารถสั่งดาวน์โหลด Media Views มาเพิ่มได้ (ดูหน้า Media View ประกอบ) ที่ผมว่าน่าสนใจมีดังนี้
Media Flow - ลอก Cover Flow ของ iTunes มาเลย
Album View - เอาปกอัลบั้มมาเรียงเป็นตาราง
♪Photo - แสดงรูปของศิลปินกองทับถมกันเรื่อยๆ ผมลองแล้วไม่ค่อยสำเร็จนัก (ดูภาพต้นฉบับประกอบ) ค่อนข้างกินทรัพยากรพอสมควร
Media Views อย่างอื่นๆ ก็มี
อย่างถัดไปก็คือแถบด้านขวา (Right Sidebar) ซึ่งเอาไว้แสดงข้อมูลเสริมอื่นๆ ที่น่าสนใจก็คือ
Music Recommendations อันนี้เหมือนกับ Genius ของ iTunes 8
LyricMaster - แสดงเนื้อเพลงของเพลงที่กำลังเล่นอยู่
อื่นๆ ได้แก่
บรรดา Add-ons ที่ใช้แสดงข้อมูลเหล่านี้ สามารถสลับตำแหน่งกันได้ เช่น เอาภาพปกอัลบั้ม หรือข้อมูลจาก mashTape มาใส่ด้านขวาก็ได้ (แต่อาจจะดูไม่สวยนัก)
สำหรับ Add-ons ที่มาพร้อมกับตัว Songbird นอกจาก mashTape ที่เขียนถึงไปแล้ว อีกตัวที่น่าสนใจคือ Concert ซึ่งใช้บริการข้อมูลจาก Songkick โดยจะเอาชื่อศิลปินในไลบรารีเพลงของเราไปค้นหาว่า ช่วงนี้มาเล่นคอนเสิร์ตใกล้บ้านเราหรือเปล่า
บริการนี้ยังสนับสนุนแค่ไม่กี่ประเทศ (แน่นอนว่าไม่มีประเทศไทย) แต่ผมต้องการทดสอบ เลยเลือกตำแหน่งตัวเองเป็นที่อื่น ผลที่ได้ก็ตามภาพด้านล่าง
ตัวเสริมสำหรับส่งข้อมูลด้วย Last.fm ก็ไม่มีอะไรพิสดารนัก ส่วน iPod นั้นผมไม่มีอุปกรณ์ทดสอบ และตัวสุดท้ายวิทยุออนไลน์ SHOUTcast อ่านรายละเอียดได้จากรีวิวของ Ubuntuclub ครับ มีสอนการเพิ่มสถานีเพลงไทยด้วย
ฟีเจอร์อีกอันของ Songbird คือมาพร้อมกับ search engine ที่เกี่ยวกับเพลงในตัว รุ่นปกติมีมาให้ 2 รายการ
อันแรกคือ HypeMachine ซึ่งเป็นบล็อกเกี่ยวกับดนตรี ศิลปินที่ถูกเอ่ยถึงบนหน้าเว็บของ HypeMachine จะมีแสดงลิงก์ไปยังร้านขายเพลงออนไลน์ต่างๆ อย่าง Amazon หรือ iTunes Store ด้วย (ตอนนี้ Songbird ยังไม่สามารถซื้อเพลงโดยตรงได้ ต้องซื้อผ่านเบราว์เซอร์แล้วเอามาใส่ใน Songbird เอง)
อีกอันคือ Skreemr เป็นเว็บค้นหาและดาวน์โหลดเพลง มีทั้งเพลงเถื่อน และเพลงที่จงใจเปิดให้ดาวน์โหลดของพวกศิลปินนอกกระแสต่างๆ
จะเห็นว่าทั้งสองเว็บเมื่อเปิดด้วย Songbird จะแสดงแถบรายชื่อเพลงขึ้นมาด้านล่าง (เรียกว่า Web playlist) อันนี้เป็นฟีเจอร์ที่ Songbird เตรียมเอาไว้สำหรับการประสานระหว่างเว็บกับโปรแกรมเล่นเพลงครับ อนาคตอาจจะเห็น Amazon Music Store รองรับฟีเจอร์นี้ก็เป็นได้
เรื่องประสิทธิภาพเป็นสิ่งที่ Songbird ยังโดนวิจารณ์ว่าทำงานได้ช้า เนื่องจากว่าไลบรารีเพลงที่ผมทดสอบมีขนาดไม่ใหญ่นัก คงให้ความเห็นไม่ได้ดีเท่าไร คงต้องฝากท่านอื่นๆ ไปลองทดสอบกัน
อย่างสุดท้ายที่ผมลองแล้วพบว่าทำได้ แต่ยังไม่ดีเท่าไร คือการดาวน์โหลด podcast ซึ่งไม่สามารถสั่งเลือกดาวน์โหลดเป็นไฟล์ได้แบบ iTunes แต่ต้องดาวน์โหลดมาทั้งลิสต์เลย
รุ่น 1.0 เป็นรุ่นที่พอใช้งานทั่วๆ ไปได้ แต่ยังขาดฟีเจอร์มาตรฐานในโปรแกรมจัดการเพลงตัวอื่นๆ อีกหลายอย่าง ซึ่งทางทีมงานก็รับทราบและกำลังทำอยู่ (ข้อมูลจาก Songbird Roadmap)
และยังมีฟีเจอร์อื่นๆ ที่ผู้ใช้เรียกร้อง แต่ยังไม่มีการวางแผนว่าจะพัฒนาเมื่อไร (ดูใน Currently Unscheduled Feature Requests)
อย่างที่เขียนไปแล้วว่า จุดแข็งของ Songbird คือการเปิดให้นักพัฒนาภายนอก สามารถทดลองสร้างฟีเจอร์ใหม่ๆ มาใส่ให้กับ Songbird ได้ผ่าน Add-ons
ถ้าดูในหมวด Web Browser ก็ยังมี Add-ons ชื่อคุ้นๆ อีกมากมาย เช่น Chatzilla, Adblock Plus, DownloadHelper, FlashGot, NoScript, StumbleUpon เป็นต้น
กล่าวโดยสรุปแล้ว Songbird เป็นโปรแกรมจัดการเพลงที่น่าจับตามอง บนวินโดวส์และแมคน่าจะเริ่มใช้แทน iTunes ได้บางส่วนแล้ว (สำหรับคนที่คิดว่าช่วงหลัง iTunes มันเริ่มมีอะไรไร้สาระเข้ามาเยอะ และบวมมาก) ส่วนบนลินุกซ์ก็จะเป็นคู่แข่งทีน่ากลัวสำหรับโปรแกรมอื่นๆ อย่าง Rhythmbox, Banshee, Exaile รวมไปถึง AmaroK
